Posted in Հայոց լեզու 9, Գրականություն 9, Դասեր

Ուսումնական աշուն

Իմ ընտրած ստեղծագործությունը` Ճաբուա Ամիրեջիբի ,,Հեծանիվը,,

  • Ստեղծագործության ասելիքը, գաղափարը, 

  • Ստեղծագործության գլխավոր գաղափարն աշխատասիրությունն ու բարի սիրտն է: Աչիկոն իր վաստակած գումարը, որը պատրաստվում էր ծախսել հեծանվի վրա տալիս է քրոջը, որպեսզի նա լինի երջանիկ։ Պատմությունը ցույց է տալիս, որ սերը և մարդասիրությունը ավելի կարևոր են, քան որևէ նյութական բան, և երբ մարդը կարողանում է ուրիշի մասին մտածել, դա նրան իսկապես լավ մարդ է դարձնում:
  • ձեր տպավորությունները՝ մեկնաբանելով և հիմնավորելով, 

  • Պատմությունը շատ հուզիչ էր։ Ամեն ինչ այնքան պարզ էր գրված, բայց այնքան խոր իմաստ ուներ: Ամենից շատ ինձ դուր եկավ Աչիկոյի ազնիվ ու մաքուր արարքը։ Նա չէր մտածում իր հեծանիվի, իր երազանքի մասին, այլ քույրիկի։ Այդ պահին նա փոքրիկ երեխայից դառնում է իսկական տղամարդ։ Այսստեղծագործությունը ստիպեց ինձ մտածել, թե ինչքան քիչ են մարդիկ, ովքեր ուրիշների մասին են մտածում նախքան իրենց
    :
  • ի՞նչ տվեց ձեզ ստեղծագործությունը, ինչ սովորեցիք,

  • Այս պատմությունը ինձ սովորեցրեց, որ բարի լինելը ամենաթանկ բանն է։ Եթե անգամ ինչ-որ բան ես կորցնում, բարի գործ անելով միշտ ինչ -որ ավելի մեծ բան ես ձեռք բերում: Ես հասկացա, որ չպետք է վախենալ աշխատելուց, և որ սեփական քրտինքով վաստակածը ամենաարժեքավորն է։ Իսկ երբ կարողանում ես այն կիսել ուրիշի հետ, դա քեզ իսկապես մեծացնում է։
  • առանձնացրե՛ք հետաքրքիր մտքեր, մեկնաբանեք, 

«Մենք աղքատությունից չենք վախենում, սիրում ենք միմյանց»
Ինձ դուր եկավ այս հատվածը: Այն ցույց է տալիս, որ սերն ու փոխհասկացությունը ավելի կարևոր են, քան փողը կամ ունեցվածքը։

«Ես հանեցի 720 ռուբլին և Քեթինոյի վերնազգեստի գրպանը խցկեցի»
Այս հատվածում Աչիկոն հեծանվի տեղը ընտրում է քրոջը և ամբողջ իր ունեցվածքը տալիս է նրան: Աչիկոն շատ բարի վարվեց քրոջ հետ և նրան օգնեց:

Posted in Հայոց լեզու 9, Դասեր

Ածականներ

Ածական

  1. Առանձնացրե՛ք ածականները։

Խոշոր, անձրև, անտառ, քնքուշ, խեղճ, բարձր, աստառ, բողոք, արգավանդ, երջանիկ, ավանդ, տխուր, գուղձ, հարազատ, գորգ, ամբոխ, անիվ, գանգուր։ 

  1. Կապակցությունների իմաստն արտահայտեք մեկ ածական անվանբ։

Ճահիճներով պատված- ճահճապատ

մանրէներ ծնող-մանրէածին

մորը սիրող-մայրասեր

մարդկանց ատող-մարդատյաց

մաքուր գրած-մաքրագիր

միայնակ կյանք վարող

մ եգով պատված-միգապաջ

միշտ փթթած-

թախծոտ դեմքով-թախծադեմ

միրգ տվող-մրգատու

նոր տնկած-նորատունկ

նվեր տվող-նվիրատու

նուրբ հնչող-նրբահունչ

շահույթ բերող-շահութաբեր

շեկ վարսերով-շեկավարս

շատ շնորհներ ունեցող-շտաշնորհ

ինչքից զուրկ-ընչազուրկ

ոսկուց ձուլված-ոսկեձուլ

ուշքը կորցրած-

ջուր տանող-ջրատար

  1. Առանձնացրե՛ք որակական ածականները։ 

Խոր, ուժեղ, երկար, դառը, թույլ, հաստ, երկաթե, մայրենի, սուր, կեռ, խաղաղ, քարակոփ, բազմաշերտ, մագաղաթյա։ 

  1. Առանձնացրե՛ք հարաբերական ածականները։ 

Առաջնակարգ, պղնփակոփ,  խելացի, պողպատակուռ, թթվաշ, թավշե, դժգոհ, բարձր, գեղեցիկ, պարզ, կավաշեն։ 

  1. Առանձնացրե՛ք գերադրական աստիճանի ածականները։ 

Խստագույն, շագանակագույն, վատթարագույն, վիթխարագույն, միագույն, մանուշակագույն, հիմարագույն, դժվարագույն, ամենազգաց, ամենակոշտ, ամենաքիչ, ամենանուրբ, ցորնագույն։ 

  1. Ընդգծե՛ք փոխանուն ածականները։ 

Նոր տարվա գիշերը  մեծերը մնացել էին տանը, իսկ ջահելներս շրջում էինք տնից տուն։ Հեռախոսիս միջի համարները պարբերաբար վերանայում եմ․ հները ջնջում եմ, նորերն եմ ավելացնում։ 

Պապս քաղում էր հասուն խնձորները․ հասունները դարսում էր փայտե արկղում, մանրերից տատս չիր էր անում։ 

  1. Կազմի՛ր տրված ածականների բաղդատական եղանակը։ 

խորը-ավելի խորը, խելացի-ավելի խելացիի, գեղեցիկ-ավելի գեղեցիկ, քաղցր-ավելի քաղցր

  1. Գտե՛ք սխալները և ուղղե՛ք ։ 

Նա իմ ամենագեղեցկագույն-ամենագեղեցիկ զգեստն է։ 

Դա ամենամեծագույն-ամենամեծ նվաճումն էր, որ մենք ունեցել ենք։ 

Սերոբը ամենաազնվագույն-ամենաազնիվ մարդն է, որին հանդիպել եմ։ 

Մեդալը ամենալավագույն-ամենալավ պարգևն էր, որ ստացա այս տարի։ 

  1. Նկարագրե՛ք աշուն՝ օգտագործելով որքան հնարավոր է շատ ածականներ։ 
  2. Աշունը տարվա ամենաքգեղեցիկ ամիսն է:Աշունը ունի անձրևոտ եղանակ և գույնզգույն տերևներ:Օդը թարմ, սառնաշունչ ու մեղմ է։ Արևը դառնում է թույլ, քնքուշ ու տխուր, իսկ երկինքը՝ մուգ ու մշուշոտ։ Աշունը հանգիստ, խաղաղ, բայց մի քիչ տխրաշունչ ժամանակաշրջան է,
  3. Լրացրե՛ք բաց թողնված բառերը։ 

Ըստ իմաստի՝ ածականները բաժանվում են երկու խմբի՝ որակական և հարաբերական

Որակական ածականների մեծ մասն ունի համեմատության աստիճաններ։ 

Ածականն ունի համեմատության երեք աստիճան դրական, բաղադատական, գերդրական: 

Posted in Հայոց լեզու 9, Դասեր

Ամսագրային նյութերի մեկնաբանություններ

Երջանկությունը պարզապես ապրելն է` Լիլիթ Անանյան:

Ինձ այս տեքստը դուր եկավ իր խորամտությամբ և մտքով: Իսկապես երջանկություն ասելիս մարդիկ հաճախ մտածում են, որ երջանկությունը կարող է լինել նյութական` փող, սեր, հաջողություն, բայց պետք չէ հասկանալ «երջանկություն» բառը որպես ինչ-որ նյութական բան, հակառակը երջանկությունը դա էմոցիաներն են, ուրախությունը, հոգևիճակը և այլն: Կարճ ասած, պետք չէ երջանկությունը փնտրել նյութական բաների մեջ:

 Գոմե մեկ անգամ Մերի Իսկանդարյան

Իսկապես, ճամփորդությունները շատ կարևոր տեղ են զբաղեցնում մեր կյանքում: Նոր բաներ տեսնելը կյանքին չի խանգարի, իսկ նյութական բաները շուտ են ձանձրանում: Ճանապարհորդենը նաև թողնում են վառ հիշողություններ, իսկ նյութական բաները այդքանել չէ:

Ցանկացած աշխատանք պետք է գնահատել Վահան Ղուկասյան

Ես համաձայն եմ այս տեքստի մտքի հետ, քանի որ կան բազմազան աշխատանքներ, որոնք հարգանք չեն ստանում մարդկանց կոմից: Ամեն դեպքում, բոլոր աշխատանքներն էլ թվում են շատ հեշտ, բայց իրականում այդպես չէ և բոլոր աշխատանքները իրենցից ներկայացնում են դժվար գործ:

Posted in Հայոց լեզու 9, Դասեր

Հյուսնը

Աշխատանք դասարանում 

Այս պատմությունը հյուսնի մասին է, ով ապրել է հարյուրավոր տարիներ առաջ: Օրերից մի օր, տուն վերադառնալիս, ընկերներից մեկը՝ Գևորգը,  կանգնեցնում է նրան և հարցնում..

– Եղբայրս, դեմքդ ինչո՞ւ է թթված: Բա՞ն է պատահել:
– Եթե իմ տեղը լինեիր, – պատասխանում է հյուսնը, – դու էլ այս օրին կլինեիր:
– Ի՞ն չ է եղել, – հետաքրքրվում է ընկերը:
– Մինչև առավոտ, – ասում է հյուսնը, – թագավորի հրամանով պետք է տասնմեկ հազար տասնմեկ հարյուր տասնմեկ գրվանքա փայտի լավագույն սղոցուքը տանեմ պալատ, թե չէ գլխիցս կզրկվեմ: Տասնմեկ հազարը քիչ թիվ չէ։ 
Ընկերը ժպտում է և գրկում նրան, ասում է.
– Սիրելի ընկերս, մի հուսահատվիր: Արի գնանք, ուտենք-խմենք և վաղվա մասին մոռանանք: Հույսդ երբեք մի կորցրու:

Գնում են հյուսնի տուն և տեսնում, որ նրա կինն ու երեխաները նույնպես լուրն առել են և լացուկոծ են անում: Ընկերը նրանց էլ է հորդորում, որ չվշտանան, և բոլորը միասին սկսում են ուտել, խմել, ուրախ-ուրախ զրուցել, երգել ու պարել:

Խնջույքի կեսին հյուսնի կինը վերսկսում է.
– Խեղճ ամուսինս, առավոտյան զրկվելու ես գլխիցդ, իսկ մենք զվարճանում ենք:
– Ա՜խ, և ոչ մի հույս չկա:
– Մի’ տանջվիր, – ասում է հյուսնը, – ամեն ինչ զուր է:
Եվ շարունակում են ուտել, խմել, երգել ու պարել:
Երբ լույսը ճեղքում է խավարն ու սկսվում է օրը, բոլորը լռում են՝ սարսափով ու վշտով համակված: Թագավորի մարդիկ գալիս և կամացուկ թակում են հյուսնի տան դուռը:
Հյուսնը հառաչում է.

– Այժմ գնում եմ մեռնելու:
Եվ բացում է դուռը:
– Հյուսն, – ասում են հյուրերը, –բարեբախտաբար,  թագավորը մեռել է:
Նրա համար դագաղ սարքիր:

1. Ո՞ր միտքը չի հակասում տեքստի բովանադակությանը։ 

Ա․ Պետք է հույսը չկորցնել։ 

Անհրաժեշտ է լավ աշխատել, որ հաջողության հասնես։

Հյուսնը պետք է թագավորի համար դագաղ պատրաստեր։ 

Պետք է միշտ զվարճանալ։ 

2.  Դո՛ւրս գրի համադասական շաղկապ ունեցող նախադասությունը։

Ընկերը նրանց էլ է հորդորում, որ չվշտանան, և բոլորը միասին սկսում են ուտել, խմել, ուրախ-ուրախ զրուցել, երգել ու պարել:

3.  Դո՛ւրս գրիր  փոխանվանաբար գործածված թվական ունեցող նախադասությունը։ 

Մինչև առավոտ, – ասում է հյուսնը, – թագավորի հրամանով պետք է տասնմեկ հազար տասնմեկ հարյուր տասնմեկ գրվանքա փայտի լավագույն սղոցուքը տանեմ պալատ

4. Դո՛ւր գրիր վերաբերական ունեցող նախադասությունը։ 

Եթե իմ տեղը լինեիր, – պատասխանում է հյուսնը, – դու էլ այս օրին կլինեիր:

5. Դո՛ւրս գրիր բաղադրյալ ստորոգյալ ունեցող նախադասությունը։ 

ամեն ինչ զուր է:

6. Դո՛ւրս գրիր բացահայտիչ պարունակող նախադասությունը։ 

Հյուսն, – ասում են հյուրերը, – բարեբախտաբար, թագավորը մեռել է։ Նրա համար դագաղ սարքիր:

7. Տվյալ նախադասության մեջ ընդգծված բառն ի՞նչ պաշտոն է կատարում։ 

Թագավորի մարդիկ գալիս և կամացուկ թակում են հյուսնի տան դուռը: 

Հատկացուցիչ

8. Նախադասության անդամներից որի՞ շարահյուսական վերլուծության մեջ սխալ կա։ 

Թագավորի մարդիկ գալիս և կամացուկ թակում են հյուսնի տան դուռը:

Մարդիկ- ենթակա,

թակում են- ստորոգյալ

տան- հատկացուցիչ

կամացուկ- ձևի մակբայ

9. Ե՞րբ բոլորը լռեցին։ 

Երբ թագավորի մարդիկ եկան և ասացին, որ թագավորը մահացել է:

10. Տեքստից դո’ւրս գրիր այն բառը, որում ի-ն հնչյունափոխվել է ը-ի։ 

Վիշտ-վշտով

11. Տեքստից դո’ւրս գրիր կազմությամբ բարդ բառ։ 

Կամացուկ:

12. Տեքստից դո’ւրս գրիր գործիական հոլովով դրված մեկ գոյական։ 

Մինչև առավոտ, – ասում է հյուսնը, – թագավորի հրամանով պետք է տասնմեկ հազար տասնմեկ հարյուր տասնմեկ գրվանքա փայտի լավագույն սղոցուքը տանեմ պալատ, թե չէ գլխիցս կզրկվեմ: Տասնմեկ հազարը քիչ թիվ չէ։ 

13. Տեքստից դո’ւրս գրիր այն բառը,  որի հոգնակին անկանոն է, չի կազմվում եր կամ ներ վերջավորությամբ։ 

Մարդիկ:

14. Դո’ւրս գրիր մեկ սոսկածանցավոր բառ։ 

Վերադառնելիս:

15. Գրի’ր ընդգծված բառի պաշտոնը։ 

Ընկերը ժպտում է և գրկում նրան, ասում է.

Ստորոգյալ

Posted in Հայոց լեզու 9, Դասեր

Գոյական

Գոյական

  1. Առանձնացրե՛ք գոյականները։

Կարծր, աղմուկ, մշտապես, ընկերություն, տրորել, հորովել, քամի, թերևս, վախճան, հինգ, հարկավ, ստվեր, ագռավ։

  1. Ընդգծե՛ք իրանիշ գոյականները։

Դյուցազն, ակումբ, գուլպա, աղաղակ, զավակ, ծնունդ, նվագ, արտույտ, հյուպատոս, հանդիսական, թագաժառանգ, մատիտ։ 

  1. Ընդգծե՛ք անձնանիշ գոյականները։ 

Ախոյան, սարկավագ, ծղրիդ, կախարդ, դուստր, ջորի, արշավ, կայսր, ականջ, աղախին, բժիշկ, բազե, գավիթ։ 

  1. Ուղղե՛ք հատուկ անունների գրությունը։ 

Մեծ հայք, Արշակ երկրորդ, Կարմիր Բլուր, Անիի Միջնաբերդ, Դավիթ շինարար, Հայաստանի հանրապետություն, Ռուսաստանի դաշնություն։

Մեծ Հայք, Արշակ Երկրորդ, Կարմիր բլուր, Անիի միջնաբերդ, Դավիթ Շինարար, Հայաստանի Հանրապետությունում, Ռուսաստանի Դաշնություն

  1. Կազմե՛ք տրված գոյականների հոգնակի թիվը։ 

Կրիա, թիվ, վկա, սպի, ջիղ, գաթա, զորամաս, սրունք, ջահակիր, կոճղ, կայսր, մարդ, վիպագիր։ 

Կրիաներ, թվեր, վկաներ, սպիներ, ջղեր, գաթաներ, զորամասեր, սրունքներ, ջահկիրներ, կոճղեր, կայսրեր, մարդիկ, վիպագրներ

  1. Փակագծում տրված բառերից ընդգծեք ճիշտը։ 

Մեր /թիմը, թիմն/ հաղթեց գավաթի մրցաշարում։ 

Քաղբանտարկյալների /կանայք, կանայքը/ նստացույց են սկսել կառավարության շենքի առջև։ 

Վերջապես /ուղեկցողը, ուղեկցողն/ եկավ։ 

Քիչանց /ամպրոպը, ամպրոպն/ որոտաց։ 

/Կարենն, Կարենը/ ՝ իմ ավագ /եղբայրը, եղբայրն/ , արդեն ավարտել է դպրոցը։ 

  1. Հոլովեք տրված բառերը՝ այգի-այգու, այգով, այգում, , հարկ-հաուկի, հարկում, հարկով, ժողով-ժողովի, ժողովով, ժողովում, բժիշկ-բժշկի, բժշկով, բժշկում, երկինք-երկնքի, երկնքում, երկնքով:
  2. Նշե՛ք տրված բառերի հոլովումը՝ աշուն-աշնան, այսօր-այսովա, կեսգիշեր-կեսգիշերվա, երեկո-երեկոյի, ուրբաթ-ուրբաթի, տարի-տարվա, ամիս-ամսվա, օր-օրվա, երեկ-երեկվա, րոպե-րոպեի, երբ-երբվա, մահ-մահվան, ժամ-ժամվա, գարուն-գարնան, դար-դարի, մարդ-մարդու, մեծություն-մեծության, ամառ-ամառվա, ձու-ձվի, ընկեր-ընկերոջ, լեռ-լեռան, բեռ, ձյուն-ձյան: 
  3. Կապակցության իմաստն արտահայտե՛ք մեկ գոյականով։ 

Այգի բացվելը-այգեբաց

բարին կամեցող-բարեկամ

բլուրների շարք-բլրաշարք

գարու հաց-գարեհաց

գլուխների քանակը-գլխաքանակ

դաձնուց հյուսված պսակ-դափնեպսակ

երգիչների խումբ-երգչախումբ

երթևեկության ուղի-երթուղի

զենք կրող-զինակիր

զույգերով պար-զույգապար

ընծայելու մասին գիր-ընծայագիր

ձեթի ճրագ-ձիթաճիր

ժամանակ անցկացնելը-ժամանց

դեմքի նկար-դիմանկար

ետին խորշ-ետնախորշ

երգերի շարք-երգաշար

ողբ ասողը-ողբասած

չմուշկներով վազելը-չմշքավազք

պատվեր տվողը-պատվերատու

ոսկուց ձուլված դրամ -ոսկեձուլ

լեռն անցնելու տեղը-լեռնանցք

լուր բերողը-լրաբեև

ծաղիկներ վաճառողը-ծաղկավաճառ

ոտքի թաթը-ոտքաթաթ

պահակային զորք-պահազոր

իրեր պահելու սենյակ-պահասենյակ

պատիժը կրելու խուց -պատժախուց

Posted in Հայոց լեզու 9, Դասեր

Բառագիտություն, բառակազմություն

  1. Տրված բառերից ընտրիր արմատներ, ավելացրո՛ւ ական վերջածանցը և ստացի՛ր նոր բառեր։

Վայրկյան-վարկենկան, տուն-տնական, ընտանիք-ընտանեկան, պատանի-պատանեկան, ընկերություն-ընկերական, կողմնակից-կողմական։ 

  1.  Տրված բառերից ընտրիր արմատներ ավելացրո՛ւ անք վերջածանցը և ստացի՛ր նոր բառեր։

Այլադավան, գուրգուրել-գուրգուրանք, սիգապանծ, փրկագին-փրկանք, արհամարհել-արհամարանք, երազել-երազանք, փակուղի-փականք, պերճուհի-պերճանք, հերյուրել-հերյուրանք, անպաճույճ-պաճուճանք, պճնամոլ-պճնանք, առատահոս-հոսանք, տառապել-տառապանք:

  1. Տրված բառերի առաջին արմատով կազմի՛ր նոր բառեր՝ որպես երկրորդ բաղադրիչ։

Առատաձեռն-առատ-բեռքառատ

Վիճակագրություն-վիճակ-բանավեճ

Վազանց-վազք-արագավազ

Հաշվենկատ-հաշիվ-անհաշիվ

Խուսանավել-խուսան-մարդկախուս

Մահագույժ-մահ-անմահ

  1. Բառակապակցությունների իմաստն արտահայտի՛ր մեկ բառով։

Սիրտը փակելը-նեղանալ

 աստծո գառ-անմեղ

ականջ տանել-ձանձրացնել

քամուն տալ-կորցնել

զարմանքը շարժել-զարմացնել

արյունը պղտորել-զայրանալ

թևաթափ լինել-հուսահատվել

շարքից դուրս գալ-խախտվել

աշխարհով մեկ լինել-երջանիկ

աչքը լիանալ-բավարարվել

կյանքի կոչել-իրականացնել

առյուծ կտրել-խիզախել

 5.      Բառակապակցությունները դարձրո՛ւ  բարդ բառեր։

Գեղեցիկ կազմվածք ունեցող-գեղակազմ

Վրեժ առնող-վրիժառու

Աչքի թարթելը-ակնթարթ

Միտքը բերել-մտաբերել

Սովից լլկված-սովալլուկ

Հոգնելուց տանջված-հոգատանջ

  1.     Կազմի՛ր նոր բառեր՝ տրվածների արմատներին ավելացնելով -գին վերջածանցը։

Թախանձանք-թախանձագին,կարոտաբաղձ-կարոտագին, լալ-լալագին, հիվանդանոց-հիվանդագին, ցավակից-ցավագին, սիրտ-սրտագին։ 

  1. Գտի՛ր հոմանիշները և գրի՛ր կողք կողքի։

Լայնախոհ        հարմար

Դողէրոցք        սատար

Պատշաճ        շրջահայաց

Նեցուկ          այգաբաց

Կայսր        տենդ

Արշալույս        արքա 

Լայնախոհ-շրջահայաց, դողէրոցք-տենդ, պատշաճ-հարմար, նեցուկ-սատար, կայսր-արքա, արշալույս-այգաբաց

  1.    Կազմել վեց բարդ բառ սյունակներից ընտրելով մեկական արմատ։

Այբ           դիտել

Շուք         գիր

Ակն         փեղկ

Անդորր   գրգիռ

Երկու                     բեն

Ջիղ   մուտք 

Այբուբեն, շքամուտք, ակնդետ, անդորրագիր, երկփեղք, ջրագրգիռ

  1.      Յուրաքանչյուր սյունակից ընտրելով մեկական նախածանց և արմատ՝ կազմել վեց նախածանցավոր բառ։

Չ                           պատկերասարահ

Արտ                        արևելագետ

Տ                         բեմահարթակ

Ան                  խնդրառություն

Գեր                       ուսումնատենչ

Թեր                    երկնահաս 

Չհաս, արտապատկեր, տգետ, անհարթ, գերխնդիր, թերուս:

  1.  Հետևյալ բառակապակցությունները դարձրե՛ք բարդ բառեր։

Կյանք սիրող-կենսասեր

Կենսագրություն գրող-կենսագիր

Հայերին հալածող-հայահալած

Տանջանքից լլկված-տանջալլուկ

Ջրում սուզված-ջրասույզ

Տաղ ասող-տաղասաց

Մենակ կատարող-մենակատար

Հոգին զմայլեցնող-հոգեզմայլ

Մանկան միտք ունեցող-մանկամիտ

Հրեղեն աչքեր ունեցող-Հրաչյա

Երկինք սլացող-երկրասլաց

Սիրով սնված-սիրասուն

  1.   Տրված բառերի արմատներից մեկին ավելացրո՛ւ ույթ վերջածանցը և ստացիր նոր բառեր։

Մրցակցություն-մրցույթ, հակասություն-հակասույթ, անմշակ-մշակույթ, ծածկագրություն-ծածկույթ, շահադիտական-շահույթ, դատավարություն-վարույթ, անվերջանալի-վերջույթ, արժետոմս-արժույթ, հասնել-հասույթ, երևալ-երևույթ, ցերեկային-ցերեկույթ, արտասովոր-սովորույթ, տիրապետություն-տիրույթ, տարրալուծել-լուծույթ, ավանդական-ավանդույթ, խելքահան-հանույթ, անբնական-բնույթ, դրվածք-դրույթ, զորահավաք-հավաքույթ, անտառահատ-հատույթ, բարդություն-բարդույթ, ձանձրալի-ձանձրույթ, նորարար-նորույթ, եզրագիծ-եզրույթ, աշխատավարձ-վարձույթ։ 

11.  Սյունակներից առանձնացնել և կողք կողքի գրել հոմանիշ բառերը։

Որոնել        կարկամել

Պապանձվել          նվիրել

Կշտամբել               դիտել

Նայել                         խորհել

Ընծայել                     հանդիմանել

Մտածել                փնտրել

Որոնել-փնտրել, պատանձվել-կարկամել, կշտամբել-հանդիմանել, նայել-դիտել, ընծայել-նվիրել, մտածել-խորհել:

Posted in Հայոց լեզու 9, Դասեր

Գործնական քերականություն

Աշխատանք դասարանում 

1. Ուղղի՛ր քերականական սխալները:

Գործն արվել է իմ կողմից-գործն արել եմ ես:

Ես կիսում եմ քո կարծիքը-ես համամիտ եմ քեզ հետ:

Գործարքը նպաստեց, որպեսզի նա հարստանա-գործարքը նպաստեց, որ նա հարստանա:

Օգնեք նրան, որ կարողնա մոռանալ տեղի ունեցածը-օգնեք նրան, որպեսզի կարանա մոռանալ տեղի ունեցածը։ 

2. Փակագծերում տրված բառերը տեղադրել նախադասության մեջ՝ համապատասխանեցնելով։

Իմ հիվանդ նյարդերը տակավին կարիք ունեին հանգստի, սակայն արձակուրդս արդեն վերջանալու վրա էր։ 

Վերջանալ, հանգիստ, ես, նյարդ

Կյանքի այդ դաժան խաղի մեջ մենք ոչինչ չունենք կորցնելու․ և ոչ էլ որևէ բան գտնելու հույս կար։

Խաղ, կյանք, գտնել, ունենալ

Երեք օր էր, ինչ վախենալով գազազած ամբոխից, փակված էին իրենց տներում․ դեպքը կատարվեց, երբ կեսօրը մոտ էր։ 

Իրենք, կեսօր, գազանանալ, ինչ 

  Լուսամուտից քիչ ձախ՝ անկյունադարձում,  ներս ընկած նրբանցքն էր, որի խորքում  առաջնորդի  հրամանով երկաթյա նիգերով ամրացված էր դարպասը։

Անկյունադարձ, նիգեր, քիչ, որը 

Posted in Հայոց լեզու 9, Դասեր

Գործնական քերականություն

1.       Վերականգնե՛ք տրված բառերի անհնչյունափոխ արմատները՝ նշելով հնչյունափոխությունը։

Կիսամյակ-կես-կիս, վիրաբույժ-վերք-վիր, իշայծյամ-էշ-իշ, իջվածք-էջք, դիմադրություն-դեմք, զինագործ-զենք, ապավինել-, վիճաբանություն-վեճ, գիտակ-գես, հանդիսական-հանդես, գիսակ-գես, վիպասան-վեպ, դիտարժան-դետ, վիմագիր-վեմ, գիրուկ-գիր, քինոտ-քին, սիգաճեմ։

2.       Վերականգնե՛ք տրված բառերի անհնչյունափոխ արմատները՝ նշելով հնչյունափոխությունը։

Ննջել-նինջ-ննջ, սրտակից-սիրտ-սրտ, վշտակցել-վիշտ-վշտ, մարմնական-մարմին-մարմյ, փղիկ-փիղ-փղ, լճափ-լիճ-լճ, մրգասեր-միրգ-մրգ, նարնջագույն-նարինջ-նարնջ, ալյակ-ալիք-, մտավոր-միտ-մտ, գժություն-գիժ-գժ, տարեվերջ-տարի-տարե, պատանյակ-պատան։

3.       Նշե՛ք, թե ինչ հնչյունափոխություն է կատարված հետևյալ բառերում։

Ծաղկաբույծ-ծաղիկ-ծաղկ , հոգեբանություն-հոգեբան-հոգի, կենդանակերպ-կենդանի-կենդան, ոսկեվաճառ-ոսկի-ոսկե, սնահավատ-սն-սին, խնդրագիրք-խնդիր-խնդր, ուղեվճար-ուղղի-ուղղէ, ապակեգործ-ապակի-ապակե, հայրենասեր-հայրենիք, թվական-թիվ-թվ։

4.Հետևյալ բառերով մեկական բառ կազմե՛ք այնպես, որ ու ձայնավորը հնչյունափոխվի։

Բուրդ-բրդյա, ումպ-ըմպելիք, հուր-հրաչյա, շուրջ-շրջել, լեզու-լեզվակ, շուն-շնաձուկ, պտուղ-պտղաբեր, ունչ-ընչացք, ունդ, կկու-կկվի:

5. Նշե՛ք, թե ինչ հնչյունափոխություն է կատարվել հետևյալ բառերում։

Ընչացք-ունչ, անասնապահ-անասուն, ամրանալ-ամուր, թթվահամ-թթու, ձկներ-ձուկ, ստահոդ-սուտ, կատվախաղ- կատու, մածնանման-մածուն, նռնածաղիկ-նուռ, աղվամազ-աղու։

6.       Հետևյալ արմատներով նոր բառ կազմե՛ք այնպես, որ ույ երկհնչյունը հնչյունափոխվի։

Լույս-լուսացույց, փույթ-փդել, սույզ-սուզանավ, թույն-թունավեր, կապույտ-կապուտաչյա, ձույլ-ձուլել։

7.       Վերականգնե՛ք հնչյունափոխված հիմքի անհնչյունափոխ ձևերը։

Սառցարան-սառույց, մատուցող-մատուցել, ընկուզենի-ընկույզ, դաշունիկ-դաշույն, արնանման-այուն, ձնաբուք-ձյուն։

8.       Կազմե՛ք մեկական այնպիսի բառ, որոնցում տրված բառերը և արմատները չենթարկվեն հնչյունափոխության։

Բույր-անուշաբույր, գույն-գույնսգույն, հույս-անհույս, շեն-շենք, զուրկ-անզուրկ, զնին-մանրազնին, մուտ-մուտք։

9.       Վերականգնե՛ք հնչյունափոխված հիմքերի անհնչյունափոխ սկզբնաձևերը՝ նշելով տեղի ունեցած հնչյունափոխությունը։

Թրատել-թուր-թր, հոգյակ-հոգի-հոգ, ճչակ-ճիչ-ճչ, կլանել-կուլ-կլ, ձնհալ-ձյուն-ձն, գժվել-գիժ-գժ, քրքջալ-քրքինջ-քրքջ, հոգեբույժ-հոգի-հոգե։

10.  Կազմե՛ք երկուական այնպիսի բառ, որոնցում տրված բառերը և արմատները մի դեպքում չենթարկվեն, մյուսում ենթարկվեն հնչյունափոխության։

Բույս-բուսակեր-անբույս, ձյուն-ձնագնդիկ-ձյունաբեր, բույր-բուրավետ-անուշաբույր, գունդ-գնդակ-գունդուլ, ձիգ-ձգվել-ձիգածաղին, նուրբ-նրբանալ-ամենանուրբ, աստղ-աստղալի- , փշուր-փշրանք-փշուրներ։