Category: Դասեր

Ընթերցանության նյութ՝

Կարդա՛ ստեղծագործությունը։ 
Դո՛ւրս գրիր կարևոր միտք արտահայտող հատվածները և մեկնաբանի՛ր; 

Կարևոր միտք

Մարդը միայնակ է ոչ թե այն ժամանակ, երբ մենակ է ֆիզիկապես, այլ այն ժամանակ, երբ չի սիրում։ Սերը մարդուն կապում է ուրիշների հետ և լցնում նրա կյանքը իմաստով։

Վերլուծություն

Ստեղծագործության մեջ հեղինակի մայրը փորձում է համոզել իր որդուն, որ միայնակությունը կախված չէ նրանից՝ կողքին մարդիկ կա՞ն, թե ոչ։ Նրա խոսքով՝ մարդը մենակ է դառնում այն ժամանակ, երբ նրա սրտում սեր չկա։ Սերը նման է մի թելի, որը մարդուն կապում է ուրիշների հետ և թույլ չի տալիս իրեն լքված զգալ։Մայրը սերը համեմատում է ծաղկի հետ․ ինչպես որ ծաղիկը, երբ բուրում է, դառնում է ծաղկեփնջի մաս և մենակ չի լինում, այնպես էլ մարդը, երբ սիրում է, իր սրտով կապված է մյուսների հետ։ Նա ապրում է ուրիշների ուրախությամբ ու ցավով, և այդ պատճառով չի զգում դատարկություն։

Այս միտքը կարևոր է, որովհետև սովորեցնում է, որ երջանկությունը ոչ միայն սիրված լինելն է, այլ առաջին հերթին՝ սիրել կարողանալը։ Երբ մարդը սիրում է անկեղծ և անշահախնդիր, նրա շուրջը ջերմություն է ստեղծվում, և միայնակությունը աստիճանաբար անհետանում է։

Ներկայացնել ֆոտոսինթեզի ողջ գործընթացը

Ֆոտոսինթեզը բույսերի, ջրիմուռների և որոշ բակտերիաների կենսական գործընթաց է, որի ընթացքում արևի լույսի էներգիան օգտագործվում է անօրգանական նյութերից օրգանական նյութեր ստանալու համար։ Ֆոտոսինթեզը տեղի է ունենում բույսերի կանաչ բջիջների քլորոպլաստներում՝ քլորոֆիլ գունանյութի մասնակցությամբ։ Գործընթացը սկսվում է այն ժամանակ, երբ քլորոֆիլը կլանում է արևի լույսը և այդ էներգիան փոխակերպում քիմիական էներգիայի։ Լույսի փուլում ջուրը քայքայվում է, առաջանում է թթվածին, որը դուրս է գալիս մթնոլորտ, և կուտակվում է էներգիա կրող միացությունների ձևով։ Մութ փուլում այդ կուտակված էներգիայի օգնությամբ ածխաթթու գազից սինթեզվում է գլյուկոզա՝ բույսի հիմնական սննդանյութը։ Արդյունքում ֆոտոսինթեզի ընթացքում բույսերը ստանում են սնունդ, իսկ մթնոլորտը հարստանում է թթվածնով, ինչը կենսական նշանակություն ունի երկրի վրա կյանքի պահպանման համար։

Որ բույսերի մոտ է տեղի ունենում ֆոտոսինթեզը

Ֆոտոսինթեզը տեղի է ունենում բոլոր կանաչ բույսերի մոտ, այդ թվում ծառերում, թփերում, խոտաբույսերում և ջրիմուռներում, ինչպես նաև որոշ մանրէների մոտ։ Այս գործընթացը հնարավոր է դառնում այն բջիջներում, որոնք պարունակում են կանաչ գունանյութ՝ քլորոֆիլ, որը կլանում է արևի լույսի էներգիան և օգտագործում է այն ածխաթթու գազը և ջուրը օրգանական նյութեր՝ օրինակ գլյուկոզա, ստեղծելու համար։ Այսպիսով, ֆոտոսինթեզն ապահովում է ոչ միայն բույսերի սնունդը, այլև ամբողջ մթնոլորտի թթվածնի արտադրությունը։

Ներկայացնել միտոզի փուլերը և ինչ կարևոր գործընթաց է կատարում

Միտոզը բջջի բաժանման գործընթաց է, որի ընթացքում մոր բջջից առաջանում են երկու նույնանման դուստր բջիջներ՝ բոլոր քրոմոսոմներով։ Սա կարևոր է բջիջների բազմացման, աճի և վնասվածքների վերականգնման համար։

Միտոզի փուլերը

Պրոֆազ – քրոմոսոմները խտանում և տեսանելի են դառնում, կազմավորվում է թվարկիչ–միկրոտուբուլային համակարգը (միտոտիկ սպինդլը), կորիզային թաղանթը փլուզվում է։ Մետաֆազ – քրոմոսոմները դասավորված են բջջի կենտրոնում՝ մետաֆազային հարթակի վրա, սպինդլի միկրոտուբուլները կապված են քրոմոսոմների սենտրոմերների հետ։ Անաֆազ – քրոմատիդները բաժանվում են և շարժվում դեպի բջջի հակառակ վերջեր՝ ապահովելով դուստր բջիջների նույնական քրոմոսոմային կազմը։ Տելոֆազ – նոր կորիզային թաղանթներ են ձևավորվում, քրոմոսոմները քայքայվում են և կրկին դառնում տոնուսային։

Միտոզի ավարտին տեղի է ունենում ցիտոկինեզ՝ բջջի կ ցիտոպլազմայի բաժանումը, և այդպիսով առաջանում են երկու նույնական դուստր բջիջներ։

Ներկայացնել մեյոզի փուլերը

Մեյոզը բաժանվում է մեյոզ I և մեյոզ II փուլերի։

Մեյոզ I – բաժանում կիսով չափ քրոմոսոմների համար

Պրոֆազ I – քրոմոսոմները խտանում են, հոմոլոգյան քրոմոսոմները զուգավորվում են և տեղի է ունենում կրոսսինգովերը (գենետիկ նյութի փոխանակում)։ Մետաֆազ I – հոմոլոգյան քրոմոսոմների զույգերը դասավորված են բջջի կենտրոնում։ Անաֆազ I – հոմոլոգյան քրոմոսոմների զույգերը բաժանվում են բջջի հակառակ վերջերում։ Տելոֆազ I – կորիզային թաղանթներ ձևավորվում են, բջջը բաժանվում է երկու դուստր բջիջների, որոնցում կիսով չափ քրոմոսոմներ կան։

Մեյոզ II – նորմալ միտոզի նման բաժանում

Պրոֆազ II – նոր քրոմոսոմները պատրաստվում են բաժանման, սպինդլը ձևավորվում է։ Մետաֆազ II – քրոմոսոմները դասավորված են կենտրոնում։ Անաֆազ II – քրոմատիդները բաժանվում են և շարժվում դեպի բջջի հակառակ ծայրերը։ Տելոֆազ II – նոր կորիզային թաղանթներ ձևավորվում են, և տեղի է ունենում ցիտոկինեզ, արդյունքում ստացվում են չորս դուստր բջիջ, որոնցում կիսով չափ քրոմոսոմային գումար կա։

Օրգանիզմների անհատական զարգացում(ոնտոգենես)

Օնտոգենեզը կամ օրգանիզմների անհատական զարգացումը բջջից մինչև հասուն անհատ ու իր վերարտադրողական կարողությունների զարգացման գործընթացն է։ Այն սկսվում է դեպքերով, ինչպիսիք են ձվի բեղմնավորումը կամ սպերմատոզոիդի և ձվաբջջի միացումը, և ավարտվում է օրգանիզմի հասունությամբ ու կարողությամբ բազմանալ։

Օնտոգենեզը անցնում է մի քանի փուլերով՝

Զիգոտ փուլ – բեղմնավորված ձվաբջիջը, որտեղ սկսվում է բջջային բաժանումների շարքը։ Էմբրիոնալ փուլ – առաջանում է բազմաբջջային էմբրիոն, տեղի են ունենում բջջային բաշխումներ, հյուսվածքների և օրգանների հիմքերի ձևավորում։ Նորածնի կամ լարևոր փուլ – օրգանները զարգացած են, բայց դեռ աճի և զարգացման փուլում է։ Աճ և հասունացում – օրգանիզմը մեծանում է, հյուսվածքները և համակարգերը զարգանում են։ Հասունություն և վերարտադրողական շրջան – օրգանիզմը հասնում է չափահասության և կարող է վերարտադրվել։ Ծերացում և մահ – օրգանիզմի ֆիզիոլոգիական գործառույթները աստիճանաբար նվազում են և ավարտվում է կյանքի ցիկլը։

Օնտոգենեզը կարևոր է, քանի որ այն ցույց է տալիս՝ ինչպես զարգանում և ձևավորվում է անհատական օրգանիզմը ծնունդից մինչև հասունություն, ապահովելով տեսակների շարունակությունը։

Առաջին կիսամյակի ամփոփում

ՍԵՊՏԵՄԲԵՐ

Կենսաբանություն

Սպիտակուցներ, Ածխաջրեր և Ճարպեր

Սեպտեմբեր ամսվա ամփոփում

ՀՈԿՏԵՄԲԵՐ

ԴՆԹ և ՌՆԹ

Սպիտակուցների սինեթեզ՝ տրանսկրիպցիա    և  տրանսլյացիա:Լրացուցիչ աշխատանք

Էներգետիկ փոխանակություն

Հոկտեմբեր ամսվա ամփոփում

ՆՈՅԵՄԲԵՐ

Էներգետիկ փոխանակություն թեստ

Կյանքի ոչ բջջային ձևեր — Վիրուսներ

Քրոմոսոմներ,կարիոտիպ, գեն

Միտոզ

Նոյեմբեր ամսվա ամփոփում

ԴԵԿՏԵՄԲԵՐ

Միտոզ թեստ

Մեյոզ

Հիմնական հարցեր

• Նկարագրեք Հայաստանի առաջին հանրապետության ստեղծման պայմանները։
  • 
    Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը ստեղծվեց 1918 թվականին՝ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտին, Օսմանյան կայսրության փլուզման, Ռուսական կայսրության անկման և 
    Անդրկովկասյան Սեյմի (քանդվելու պայմաններում՝ Թիֆլիսում Հայոց ազգային խորհրդի կողմից անկախության հռչակմամբ: 
• Ի՞նչ ներքին խնդիրների առաջ կանգնեց նորաստեղծ պետությունը։
  • 
    Կայուն պետական համակարգ և անվտանգության ապահովում չկային, ինչի հետևանքով կառավարման գործընթացը դժվարանում էր։
• Ինչպիսի՞ն էր քաղաքական ուժերի դերը հանրապետության ներքին կյանքում։
• 
  Քաղաքական ուժերը կարևոր դեր էին խաղում հանրապետության ներքին կյանքում՝ մասնակցելով պետական կառավարման, օրենսդրական գործունեության և հասարակական կյանքի կազմակերպմանը։ Նրանք ձևավորում էին կառավարությունը, ներկայացված էին խորհրդարանում և մասնակցում էին երկրի ներքին քաղաքականության որոշումների ընդունմանը։ Քաղաքական ուժերի միջև եղած տարաձայնությունները երբեմն դժվարացնում էին արդյունավետ կառավարումը, սակայն միաժամանակ նպաստում էին քաղաքական բազմակարծության ձևավորմանը և պետական կյանքի զարգացմանը։
• Ինչպե՞ս էր արտահայտվում սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամը։
• 
  Սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամը արտահայտվում էր արտադրության անկմամբ, աշխատատեղերի կրճատմամբ և գործազրկության աճով։ Բնակչության մեծ մասը ապրում էր աղքատ պայմաններում, դժվարությամբ էր ապահովում սննդի և առաջին անհրաժեշտության ապրանքների պահանջարկը։ Տնտեսության անկումը ուղեկցվում էր գնաճով, ֆինանսական դժվարություններով և սոցիալական լարվածության աճով, ինչը բացասաբար էր անդրադառնում հանրապետության ներքին կյանքի վրա։

2․ Համեմատական վարժություններ

• Համեմատեք Հայաստանի առաջին հանրապետության ներքին վիճակը և Կիլիկյան Հայաստանի ներքին քաղաքականությունը։
• 
  Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը և Կիլիկյան Հայաստանը ներքին վիճակի և քաղաքականության առումով էականորեն տարբերվում էին միմյանցից։ Առաջին Հանրապետությունը ձևավորվել էր ծանր պատմական պայմաններում և կանգնած էր լուրջ սոցիալ-տնտեսական ու քաղաքական խնդիրների առաջ․ պատերազմների, գաղթի և սովի հետևանքով երկիրը գտնվում էր ճգնաժամի մեջ, իսկ նորաստեղծ պետական կառույցները դեռ ամբողջությամբ չէին կայացել։ Քաղաքական կյանքը բազմակուսակցական էր, սակայն ներքին տարաձայնությունները հաճախ խանգարում էին արդյունավետ կառավարմանը։ Ի հակադրություն՝ Կիլիկյան Հայաստանը ուներ ավելի կայուն և կազմակերպված ներքին քաղաքական համակարգ․ այստեղ գործում էր կենտրոնացված իշխանություն, ձևավորված էին պետական կառավարման մարմինները, զարգացած էին առևտուրը և քաղաքային կյանքը։ Ներքին քաղաքականությունը ուղղված էր երկրի ամրապնդմանը և կայուն զարգացմանը։ Այսպիսով, եթե Առաջին Հանրապետությունը պայքարում էր գոյատևման և պետականության պահպանման համար, ապա Կիլիկյան Հայաստանը համեմատաբար կայուն ներքին քաղաքականությամբ կարողանում էր ապահովել երկրի բնականոն զարգացումը։
• Ներկայացրեք տարբերությունները՝ ինչպիսի խնդիրներ ուներ նորաստեղծ հանրապետությունը, որոնք չուներ միջնադարյան հայկական պետությունը։
• 
  Նորաստեղծ Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը ձևավորվել էր ծայրահեղ ծանր պայմաններում և բախվում էր այնպիսի խնդիրների, որոնք բնորոշ չէին միջնադարյան հայկական պետություններին։ Հանրապետությունը չուներ կայացած պետական կառավարման համակարգ, փորձառու վարչական կադրեր և բավարար նյութական միջոցներ, մինչդեռ միջնադարյան հայկական պետությունները, այդ թվում՝ Կիլիկյան Հայաստանը, ունեցել էին ձևավորված իշխանական կառուցվածք և կառավարման ավանդույթներ։ Առաջին Հանրապետությունը կանգնած էր սուր սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամի առաջ՝ պայմանավորված պատերազմներով, զանգվածային գաղթով, սովով և հիվանդություններով, մինչդեռ միջնադարյան հայկական պետություններում նման համատարած սոցիալական աղետներ պետական ստեղծման պահին չկային։ Բացի այդ, նորաստեղծ հանրապետությունը ստիպված էր միաժամանակ լուծել անվտանգության, սահմանների պաշտպանության և ներքին քաղաքական կայունության խնդիրներ՝ արտաքին և ներքին վտանգների պայմաններում, իսկ միջնադարյան հայկական պետություններն այդ խնդիրներին բախվել էին ավելի աստիճանաբար՝ կայացած պետականության պայմաններում։ Այսպիսով, նորաստեղծ հանրապետության հիմնական դժվարությունը պետականության զրոյից կառուցումն էր ճգնաժամային իրավիճակում, ինչը միջնադարյան հայկական պետություններին բնորոշ չէր։

3․ Քարտեզային աշխատանք

• Քարտեզի վրա նշեք Հայաստանի առաջին հանրապետության սահմանները։
• Նշեք այն տարածքները, որտեղ ներքին հակասությունները առավել սուր էին։

4․ Աղբյուրային վերլուծություն

• Կարդացեք դասագրքում բերված փաստաթղթերը (օրինակ՝ կառավարության որոշումներ, մամուլի հրապարակումներ) և վերլուծեք՝ ինչ խնդիրներ են արտացոլում դրանք։
• Գրեք կարճ մեկնաբանություն՝ ինչպե՞ս են այդ փաստաթղթերը ցույց տալիս հանրապետության ներքին վիճակը։
• 
  Դասագրքում բերված փաստաթղթերը ցույց են տալիս սննդի պակասը, ֆինանսական դժվարությունները, կարգուկանոնի խնդիրները և կառավարության ջանքերը՝ ճգնաժամը հաղթահարելու համար։ Դրանք վկայում են, որ հանրապետության ներքին վիճակը ծանր էր, բայց միաժամանակ կար պետականությունը պահպանելու կամք։

5․ Խմբային քննարկում

• Խմբերով քննարկեք․ եթե դուք լինեիք Հայաստանի առաջին հանրապետության ղեկավարները, ինչպիսի քայլեր կձեռնարկեիք ներքին ճգնաժամը հաղթահարելու համար։
• Ներկայացրեք ձեր առաջարկները որպես «կառավարության ծրագիր»։

6․ Ստեղծագործական առաջադրանք

• Գրեք օրագիր կամ նամակ՝ իբրև 1918-1920 թթ․ ապրող երիտասարդ, որտեղ արտացոլված են ձեր մտահոգությունները և հույսերը։
• 
  «Այս օրերին դժվար է ապրել, բայց մենք հավատում ենք, որ մեր փոքրիկ պետությունը կդիմանա։ Թեպետ սով կա և աշխատանք չկա, անկախությունը մեզ հույս է տալիս ապագայի հանդեպ»։
• Պատկերացրեք, որ դուք լրագրող եք այդ տարիներին․ կազմեք կարճ հոդված հանրապետության ներքին վիճակի մասին։

7․ Ներքին կայունությանը սպառնացող վտանգներ

• Վերլուծեք, թե ինչու էին թուրք-թաթարական խռովությունները վտանգավոր Հայաստանի առաջին հանրապետության համար։
• 
  Թուրք-թաթարական խռովությունները վտանգավոր էին, քանի որ թուլացնում էին պետության ներսի անվտանգությունը։
  1920 թ․ մայիսյան ապստամբությունը խորացրեց ներքին ճգնաժամը և թուլացրեց պետական իշխանությունը։
  Սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամը խանգարում էր բանակի, կառավարման և հասարակական կայունության ամրապնդմանը։
• Քննարկեք՝ ինչ հետևանքներ ունեցավ 1920 թ․ մայիսյան ապստամբությունը։
• Ներկայացրեք, թե ինչպես էր սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամը խանգարում պետության կայունությանը։

8․ Մշակութային կյանք

• Ներկայացրեք, թե ինչ դեր ուներ մշակութային կյանքը հանրապետության գոյատևման համար։
• 
  Մշակութային կյանքը կարևոր դեր ուներ ազգային ոգու պահպանման գործում։ Դպրոցները, թատրոնը և մամուլը նպաստում էին ազգային ինքնագիտակցության ամրապնդմանը։
• Վերլուծեք՝ ինչպե՞ս էին թատրոնը, դպրոցները և մամուլը պահպանում ազգային ոգին։
• Գրեք կարճ էսսե՝ «Մշակութային դիմադրությունը որպես ազգային ինքնության պահպանման միջոց»։
• 
  Կարճ էսսե
  Մշակութային դիմադրությունը օգնեց հայ ժողովրդին պահպանել ազգային ինքնությունը նույնիսկ ամենածանր պայմաններում՝ դառնալով հոգևոր ուժի աղբյուր։

9․ Վերլուծական էսսե

• «Հայաստանի առաջին հանրապետության ներքին խնդիրները՝ որպես պետականության կայացման փորձ» թեմայով գրեք կարճ էսսե։
• Ներկայացրեք, թե ինչ դասեր կարող ենք քաղել այդ շրջանից։

. Ո՞ր շարքում են ներկայացված միայն թթվային օքսիդներ.

ա) CO₂, SO₂, P₂O₅
բ) Na₂O, CaO, MgO
գ) CO, NO, N₂O
դ) Al₂O₃, ZnO, CO₂

---

2. Ո՞ր օքսիդն է ամֆոտեր.

ա) CaO
բ) CO₂
գ) Al₂O₃
դ) SO₃

---

3. Ո՞ր նյութի ջրային լուծույթն ունի հիմնային միջավայր.

ա) NaCl
բ) HNO₃
գ) KOH
դ) CO

---

4. Ո՞ր զույգ նյութերի փոխազդեցությունից կստացվի աղ և ջուր.

ա) CO₂ + H₂O
բ) H₂SO₄ + NaOH
գ) CaO + CO₂
դ) NaCl + H₂O

---

5. Ո՞ր աղի լուծույթն ունի թթվային միջավայր.

ա) NaCl
բ) Na₂CO₃
գ) NH₄Cl
դ) K₂SO₄

---

6. Ո՞ր շարքում են միայն հիմքեր.

ա) NaOH, KOH, Ca(OH)₂
բ) Na₂O, CaO, MgO
գ) NH₃, H₂O, NaOH
դ) HCl, H₂SO₄, HNO₃

---

7. Ո՞ր ռեակցիան է չեզոքացման.

ա) CaO + H₂O → Ca(OH)₂
բ) SO₃ + H₂O → H₂SO₄
գ) HCl + NaOH → NaCl + H₂O
դ) CaCO₃ → CaO + CO₂

---

8. Ո՞ր նյութն է ջրի հետ առաջացնում թթու.

ա) CaO
բ) Na₂O
գ) SO₃
դ) MgO

---

9. Ո՞ր աղն է առաջանում թթվային օքսիդի և հիմքի փոխազդեցությունից.

ա) CaO + CO₂
բ) SO₃ + NaOH
գ) HCl + NaOH
դ) Na₂O + H₂O

---

10. Ո՞ր նյութը չի փոխում լակմուսի գույնը.

ա) H₂SO₄
բ) NaOH
գ) NaCl
դ) KOH

11. Ինչպե՞ս կարելի է ստանալ աղ՝

ա) թթու + հիմք
բ) օքսիդ + օքսիդ
գ) թթու + օքսիդ
Յուրաքանչյուրի համար գրե՛ք մեկ օրինակ։

12.Տրված են նյութերը՝

CaO, CO₂, Ca(OH)₂, CaCO₃
ա) կազմե՛ք փոխազդեցությունների շղթա

բ) նշե՛ք, թե որ փուլում ինչ դասի նյութ է ստացվում

13.
Տրված են նյութերը՝ SO₃, H₂SO₄, NaOH, Na₂SO₄։

1. Դասակարգե՛ք յուրաքանչյուր նյութը (օքսիդ, թթու, հիմք, աղ)։
   • Թթու-H2SO4
   • Աղ-Na₂SO₄
   • Հիմք-NaOH
   • Օքսիդ-SO₃
2. Գրե՛ք այն փոխազդեցությունների հավասարումները, որոնց արդյունքում այդ նյութերից կարելի է ստանալ Na₂SO₄։
3. Բացատրե՛ք, թե ինչու է ստացված աղի ջրային լուծույթը ունենում չեզոք միջավայր։

14. 4 գ MgO-ն լուծել են ազոտական թթվի լուծույթի մեջ: Որոշե՛ք ստացված աղի նյութաքանակը և զանգվածը:

M[Mg(NO₃)₂] = 148 գ/մոլ

m = 0.1 * 148 = 14.8 գ

n = 0.1 մոլ

m = 14.8 գ

Հիշե՛ք եռանկյունաչափական հիմնական նույնությունը՝ sin²α + cos²α = 1:

1)Գտե՛ք sinɑ -ն, եթե.
ա) cosɑ = 0 

sin2a+0=1=>sina=1
բ) cosɑ = — 1/2

sin2a+1/4=1=> sin2a=1-1/4=3/4

Sina=√3/2
գ)cosɑ = √3/2

sin2a+3/4=1

sin2a=1-3/4=1/4

sina=1/2
դ)cosɑ = — 1

sin2a-1=1

sina=√2

2)Գտեք sinɑ -ն ու ctgɑ -ն, եթե 
ա)cosɑ = -√3/2

sin2a+3/4=1

sina=1-3/4=1/3

ctga-√3/2:1/2=-3√3/2
բ)cosɑ = -√2/2

sin2a+2/4=1

sin2a=1-2/4=2/4

sina=1/2

ctg=-√2/1

3)Գտեք cosɑ–ն, եթե՝ 
ա)sinɑ = √3/2

cos2a+3/4=1

cos2a=1-3/4=-2/4

cos2a=1-3/4

cosa=√2/2

բ)sinɑ = 1/4

cos2a+1/16=1

cos2a=1-16/1=15/16

cosa=√15/4

գ)sinɑ =0.

cosa=1

4)Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.

1

-1

-1

1.Ինչպիսի՞ն է Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանության թվի բնական շարժը:

Հանրապետության բնակչության բնական շարժը նվազում է, քանի որ ծնելիությունն ավելի ցածր է, քան մահացությունը։

2.Ինչպիսի՞ն են ՀՀ բնակչության բնական շարժի տարածքային տարբերությունները:

Տարբերությունը բավականին մեծ է: Երևանում ծնելիությունը համեմատաբար ավելի բարձր է, իսկ շատ մարզերում՝ հատկապես սահմանամերձ և լեռնային շրջաններում, ծնելիությունը ցածր է:

3.Ինչպե՞ս է կազմակերպված ներգաղթի դերը ՀՀ բնակչության թվաքանակի աճի մեջ:

Ներգաղթը կարևոր դեր ունի Հայաստանի Հանրապետության բնակչության թվաքանակի աճի մեջ, հատկապես այն ժամանակաշրջաններում, երբ ծնելիությունը բավարար չի լինում բնակչության բնական աճ ապահովելու համար։ Այլ երկրներից Հայաստան տեղափոխվող մարդիկ համալրում են բնակչության ընդհանուր թիվը, նպաստում աշխատուժի ավելացմանը և երկրի սոցիալ-տնտեսական զարգացմանը։ Ներգաղթը նաև օգնում է մեղմել արտագաղթի հետևանքները և պահպանել բնակչության թվաքանակի հարաբերական կայունությունը։

4.ՀՀ բնակչության թվի աճի համար մոտակա տարիներին ինչպիսի՞։ պայմաններ և նախադրյալներ են անհրաժեշտ:

ՀՀ բնակչության թվի աճի համար անհրաժեշտ է ծնելիության խթանումը՝ սոցիալական աջակցությունների, երիտասարդ ընտանիքներին տրվող արտոնությունների և բնակարանային ծրագրերի միջոցով։ Կարևոր է նաև ներգաղթի խրախուսումը և արտագաղթի նվազեցումը՝ ստեղծելով աշխատատեղեր, բարելավելով կյանքի պայմանները և ապահովելով սոցիալական կայունություն։ Բացի այդ, առողջապահության և կրթության զարգացման շնորհիվ հնարավոր է բարձրացնել կյանքի որակը, ինչը ևս նպաստում է բնակչության թվի աճին։