Կարդա՛ Մ․ Գալշոյանի ,,Մամփրե արքան,, ստեղծագործությունը։ 
1.Դո՛ւրս գրիր անհասկանալի բառերը, բարբառային բառերը և բացատրի՛ր։

Չկան:
2. Ինչի՞ հետ է համեմատում հայոց գրերը։ 

Հայոց զինվորների հետ:
3. Բացատրի՛ր ասացվածքը՝ Ուսումն եփած հաց է, մարդու թևի տակ դրած։ 

Այս ասացվածքը նշանակում է, որ կրթությունն ու գիտելիքը մարդու համար ամենահուսալի աջակցությունն են։ Ինչպես եփած հացը միշտ պատրաստ է ու անհրաժեշտ, այնպես էլ ունեցած գիտելիքը մարդուն օգնում է կյանքի ցանկացած պահի։

4. Ինչպե՞ս ես հասկանում այս հատվածը՝  Հայոց գրերը հայոց զինվորներն են։ Իսկ թագավորը, թագավորը Մամփրեն է, Մամփրեն է արքան, այսինքն նա, ով այդ զինվորներն ունի իր հրամանի տակ և նրանց կռիվ է տանում հանուն հայրենիքի, հանուն արդարության, հանուն ճշմարտության, հանուն գեղեցիկի։ Իսկ Մամփրե արքան կարող է հանկարծ փսլնքոտի մեկը լինել և զինվորներին հիմար հրամաններ տալ, այդ դեպքում նա արդեն արքա չէ, այլ սովորական մի փսլնքոտ և հրաման տալու իրավունք չունի, այլ ամենաշատը, ամենաշատը, պետք է հետևի, թե իսկական արքայի հրամանի տակ զինվորներն ինչպես են շարժվում, դեպի ուր են շարժվում և ինչ են անում և եթե կարող է, թող մաքրի իր փսլինքը: Այդ Մամփրե արքան կարող է հանկարծ նենգ, մի ավազակ լինել, իսկ ավազակն արդեն արքա չէ, ավազակ է ու կա, և նրա պիղծ հրամանի տակ այդ զինվորները կարող են դառնալ ասկյարներ։

Այս հատվածում գիրը ներկայացվում է որպես ուժեղ և կենդանի արժեք։ Հայոց գրերը զինվորներ են, իսկ Մամփրեն՝ նրանց արքան, այսինքն՝ նա, ով ճիշտ է ղեկավարում գրերը՝ ծառայեցնելով հայրենիքին, ճշմարտությանն ու արդարությանը։ Սակայն եթե մարդը անպատասխանատու, նենգ կամ անազնիվ է, նա չի կարող ղեկավարել գրերը։ Այդ դեպքում գրերը կորցնում են իրենց նշանակությունը և կարող են ծառայել չար նպատակների։ Հեղինակը նշում է, որ միայն արժանի մարդը կարող է իսկական “արքա” լինել։
5. Ըստ Մամփրեի՝ ինչի համար էին գրերը, ինչպես էր իրեն զգում, երբ արդեն ճանաչում և տիրապետում էր գրին։ 

Մամփրեի համար գրերը ուժ էին, ազատություն և ինքնարտահայտման միջոց։ Երբ նա սկսեց ճանաչել և տիրապետել գրին, իրեն զգում էր հպարտ, ուժեղ և ամբողջական մարդ, քանի որ կարողանում էր հասկանալ աշխարհը և իրեն զգալ իր ժողովրդի լիարժեք անդամ։
6. Ինչպե՞ս կմեկնաբանես ստեղծագործության ավարտը՝ Մամփրեի կարմիր գլխատառերով գիրը։ 

7. Մամփրեի՝ տառեր սովորելու ցանկությանն ինչպես վերաբերվեցին գյուղացիները, ինչիպիսի՞ վերաբերմունք  ունես դու։

Գյուղացիները սկզբում Մամփրեի ցանկությանը վերաբերվում էին հեգնանքով և անհավատությամբ։ Նրանց համար տարօրինակ էր, որ մեծահասակ մարդը ուզում է տառեր սովորել։ Իմ կարծիքով, Մամփրեի ցանկությունը արժանի է մեծ հարգանքի, որովհետև գիտելիք սովորելու ցանկությունը միշտ կարևոր է՝ անկախ տարիքից։
8. Ինչպիսի՞ ուսուցչուհի էր թոռնուհին։

Թոռնուհին համբերատար, բարի և նվիրված ուսուցչուհի էր։ Նա հավատում էր Մամփրեին, չէր ծաղրում նրան և սիրով օգնում էր սովորել տառերը
9. Հայոց գրերի ստեղծման մասին ի՞նչ պատմություններ գիտես, ներկայացրո՛ւ, եթե չգիտես, ուսումնասիրություն արա համացանցում։ 

Հայոց գրերը ստեղծվել են 405 թվականին։ Ստեղծողը Մեսրոպ Մաշտոցն է։ Նրան աջակցել են կաթողիկոս Սահակ Պարթևը և թագավոր Վռամշապուհը։ Գրերի ստեղծումը նպաստեց հայ ժողովրդի հոգևոր, մշակութային և ազգային ինքնության պահպանմանը։
10. Քո կարծիքով, ինչո՞ւ է կարևոր սեփական գիր, տառեր ունենալը։ 

Սեփական գիր ունենալը կարևոր է, որովհետև այն պահպանում է ժողովրդի լեզուն, պատմությունը և ինքնությունը։ Առանց գրի ազգը կարող է կորցնել իր մշակույթը և ձուլվել ուրիշներին։ Գիրը ժողովրդի հոգևոր զենքն է։

Հանրահաշիվ 9-9

Թեստ 2

5 декабря 2025

1

1

1

1

3

1

Մեյոզի հիմնական նշանակությունն է

ա) Օրգանիզմի աճի ապահովումը
բ) Վերականգնող հյուսվածքների ձևավորումը
գ) Սեռաբջիջների առաջացումը 
դ) Էներգիայի արտադրումը

2. Մեյոզի արդյունքով մի մայր բջջից ստացվում է…

ա) 2 դիպլոիդ քույր բջիջ
բ) 4 հապլոիդ դուստր բջիջ 
գ) 4 դիպլոիդ բջիջ
դ) 8 հապլոիդ բջիջ

3. Մեյոզի ո՞ր փուլում է տեղի ունենում crossing-over-ը (խաչաձևում)։

ա) Պրոֆազա I 
բ) Մետաֆազա II
գ) ԱՆաֆազա II
դ) Տելոֆազա I

5. Մեյոզի I բաժանման ժամանակ ինչպիսի՞ քրոմոսոմներ են բաժանվում։

ա) Քույր քրոմատիդները
բ) Համ Homolog (հոմոլոգ) քրոմոսոմները 
գ) mRNA մոլեկուլները
դ) Կենտրոնոմերները

6. Մեյոզի II-ը նման է…

ա) Միտոզին 
բ) Պրոֆազա I-ին
գ) ԴՆԹ կրկնապատկմանը
դ) Գամետների միավորմանը

7. Ո՞ր սեռային բջիջներն են առաջանում մեյոզի արդյունքում մարդու օրգանիզմում։

ա) Սպերմատոզոիդ և սոմատիկ բջիջներ
բ) Օվոցիտ և սոմատիկ բջիջներ
գ) Սպերմատոզոիդներ կամ ձվաբջիջներ 

դ) Միայն սպերմատոզոիդներ

1)AB և CD հատվածները հատվում են M կետում այնպես, որ MA = 7 սմ, MB = 21 սմ, MC = 3 սմ և MD = 16 սմ: A, B, C և D կետերը գտնվու՞մ են, արդյոք, միևնույն շրջանագծի վրա։

7*21≠16*3

Ոչ

2)Շրջանագծի երկու լարեր հատվում են: Մի լարի հատվածները հավասար են 24 սմ և 14 սմ, իսկ մյուս լարի հատվածներից մեկը`28 սմ: Գտեք երկրորդ լարի երկարությունը:

14*24/28=12

3)Երկու իրար հատող լարերից մեկը տրոհված է 48 մ և 3 մ հատվածների, իսկ մյուսը` կիսվում է։ Որոշեք երկրորդ լարի երկարությունը։

3*48=x2

x2=144

x=12

Լար=12*2=24

4)Երկու իրար հատող լարերից մեկը տրոհված է 12 մ և 18 մ հատվածների, իսկ երկրորդը` 3 : 8 հարաբերությամբ։ Որոշեք երկրորդ լարի երկարությունը։

24x=216

x2=9

x=3

Լար=3*(3+8)=33

5)Իրար հատող երկու լարերից առաջինը 32 սմ է, իսկ երկրորդ լարի հատվածներն են 12 սմ և 16 սմ: Որոշեք առաջին լարի հատվածները։

8 և 24

6)Մի կետից շրջանագծին տարված են հատող և շոշափող: Որոշել շոշափողի երկարությունը, եթե հատողի արտաքին և ներքին մասերի երկարությունները համապատասխանաբար հավասար են՝ ա) 4 սմ և 5 սմ, բ) 2,25 դմ և 1,75 դմ, գ) 1 մ և 2 մ։

AB2(շոշափողը)=(4+5)*4=36

AB=6

7)Շոշափողը 20 սմ է, իսկ նույն կետից տարված և շրջանագծի կենտրոնով անցնող հատողը` 50 սմ։ Գտեք շրջանագծի շառավիղը։

50x=400

x=8

R=50-8/2=21

1. Կարդա՛ մտքերը՝ յուրաքանչյուրի դիմաց գրելով փա՞ստ է, թե՞ պնդում։ 

Հայոց գրերը ստեղծել է Մեսրոպ Մաշտոցը 405 թվականին։ Փաստ

Հայոց գրերի ստեղծումը նպաստեց հայ ազգային ինքնության և մշակույթի պահպանմանը։ Պնդում

Մուրացանը 19-րդ դարի հայ գրող է, ով իր ,,Առաքյալը,, վիպակում ցույց է տալիս գյուղի այնպիսի պատկեր, որը տարբերվում է գլխավոր հերոսի պատկերացումներից։ Փաստ

Ցանկացած մարդ, հանդիպելով իր սպասումները չարդարացնող իրադրության, պարտավոր է մտածել, որ ինքը ևս պատասխանատու է իրավիճակը փոխելու հարցում։ Պնդում

Գուրգեն Մահարին 20-րդ դարի հայ գրականության խոշոր դեմքերից է, ով իր ,,Էջմիածին,, ստեղծագործությունում պատմել է գաղթի և որբության մասին։ Փաստ

Ողբերգական իրադարձությունների հետևանքով ուժեղ անհատը ստեղծում է ապրելու իր բանաձևը։ Պնդում

Տարբեր ժամանակներում որբությունն ու գաղթն ունեն նույն դեմքը։ Պպնդում

Հրանտ Մաթևոսյանը արձակագիր է, ով ,,Կանաչ դաշտը,, ստեղծագործության մեջ արտացոլել է գոյության կռիվը, նկարագրել մայրական սիրո դրսևորումը։ Փաստ

Մայրական սերը բնության ամենահզոր գործիքն է՝ կյանքի հավերժությունն ապահովող։ Պնդում

,,Նռնենիներ,, պատմվածքը գրել է Վ․ Սարոյանը։ Փաստ

Նռնենիների այգի տնկելը հայրենիքը վերագտնելու երազանքի խորհրդանիշն էր։ Պնդում

Արտաշես թագավորը իրականցրեց հողային բարեփոխումներ, որով տարանջատեց մասնավոր հողատիրությունը համայնքային հողերից։ Փաստ

Արտաշես Ա թագավորը բանիմաց տնտեսագետ էր։ Պնդում

2. Պնդում ձևակերպիր հետևյալ թեմաների շուրջ։ 

Ա․ Անգաղթ խալիֆան համանուն ստեղծագործության հերոսն է, ով կարևորոում է երաժշտությունը։ 

Անգաղթ խալիֆան շատ էր սիրում երաժշտություն, և դա իր համար կարևոր էր:

Բ․ Հետաքրքրասեր Բասեին սիրում էր տարբեր հարցեր տալ և քննել պատասխանները։ 

Բասեին խելամիտ երեխա էր:

Գ․ ,,Մի հին չինական զրույց,, ստեղծագործության կայսրը հրամայեց սև գլխարկները փոխարինել սպիտակներով։ 

Կայսրը հիմար էր

Ազատությունը միշտ կարևոր արժեք է եղել հայ ժողովրդի համար։ Դա ոչ միայն անկախ լինելու մասին է, այլ նաև մեր լեզուն, մշակույթը ու սովորությունները պահպանելոււ համար: Պատմության ընթացքում տարբեր ժամանակներում մարդիկ ազատությունը տարբեր ձևով են պատկերացրել։ Բայց մի բան միշտ նույնն է մնացել՝ ազատությունը մեզ օգնել է չկորցնել մեր ազգը։

Հին ժամանակներում ազատությունը ավելի շատ կապված էր հայրենիքը պաշտպանելու հետ։ Մարդիկ հասկանում էին, որ եթե չունեն ազատ ապրելուն հնարավորություն, չեն կարող պահել իրենց լեզուն ու ավանդույթները։ Միջնադարում ազատության գաղափարը տեղափոխվեց նաև մշակույթի ու հոգևոր կյանքի մեջ։ Դպրոցները և եկեղեցին կարևոր էին, որովհետև օգնում էին պահպանել հայկական մտածողությունը։ Թեև քաղաքական սահմանափակումներ եղել են` մշակութային ազատությունը թույլ տվեց ազգին չկորչել։ Ավելի ուշ, XIX–XX դարերում, ազատության գաղափարը արդեն դարձավ ազգային վերածննդի հիմնական ուժը։ Այսօր էլ ազատությունը մեր ինքնության պահպաման կարևոր հիմքերից է։

Այսպիսով` տարբեր դարերում ազատության իմաստը կարող էր փոխվել, բայց նրա նշանակությունը՝ ոչ։ Արժեքների, լեզվի ու մշակույթի պահպանումը միշտ կապվել է ազատ ապրելու իրավունքի հետ։ Հիմա էլ ազատությունը մեզ պահում է միավորված և ուժեղ։ Նաև հիշեցնում, որ ինքնությունը պահպանելը կախված է հենց մեր ընտրություններից ու վերաբերմունքից։