Category: Հայոց լեզու 7

Այս ուսումնական շրջանում  հայոց լեզվի առարկայից ես սովորել եմ շատ հետաքրքիր բաներ։ Օրինակ գործնականում քերականությունից սովորել ենք շատ նոր դասեր։ Օրինակի բերեմ բայ, ձևաբայ և շատ ուրիշ բաներ։

Նաև մենք ունեցել ենք տարբեր նախագծեր գրողների հետ կապված։ Օրինակ Սահյանական, Թումանյանական և այլն։ Նաև մենք գրել ենք հետաքրքիր շարադրություններ։ Վերջ։

Почему надо читать «Сказку о рыбаке и рыбке» Пушкина?

«Образ волшебной рыбы, способной восполнить любое человеческое желание, занимает особое место на английском культурном языке. Это такая «русская мечта»: хорошо бы, вопреки народной пословице о том, что без труда не выловишь и рыбку из пруда, получить все и сразу, ведь ничего для этого не сделать! Но в отличие от щуки из народной сказки про Емелю, пушкинская рыбка не только послушная исполнительница человеческих желаний, но и таинственное орудие наказания за человеческую жадность, жестокость и глупость. Эта маленькая сказка не просто чудесно, завораживающее написана, но загадочна и глубока по своему смыслу, как загадочно и непредсказуемо синее море, в котором плавает золотая рыбка».

Ինչու՞ պետք է կարդալ Պուշկինի «Ձկնորսի և ձկան հեքիաթը»:

Կախարդական ձկան կերպարը, որը կարող է կատարել մարդկային ցանկացած ցանկություն, առանձնահատուկ տեղ է գրավում անգլերենի մշակութային լեզվում։ Սա այնքան «ռուսական» է:Լաբ կլիներ, հակառակ ժողովրդական ասացվածքի, որ առանց դժվարության լճակից ձուկ բռնել, ամեն ինչ միանգամից ստանալ քանի որ դրա համար ոչինչ անել հնարավոր չէ:Բայց ի տարբերություն Էմելյայի մասին ժողովրդական հեքիաթի պիկին, Պուշկինի ձուկը ոչ միայն մարդկային ցանկությունների հնազանդ կատարող է,այլեւ մարդկային ագահության, դաժանության եւ հիմարության համար պատժի խորհրդավոր գործիք:Այս փոքրիկ հեքիաթը ոչ միայն հրաշալի ու կախարդական գրված է, այլ խորհրդավոր և խորը իմաստով, ինչպես խորհրդավոր և անկանխատեսելի կապույտ ծովը, որի մեջ լողում է ոսկե ձկնիկը:

1. Տրված նախադասություններին երկրորդական նախադասություններ ավելացրու՝ դրանք տրվածներին կապելով  երբ, որ, թե, եթե, ինչպես, որովհետև, որպեսզի և այլ շաղկապներով ու շաղկապական բառերով:
Օրինակ`
Մինչև կրակելն աղվեսները փախան:- Մինչև  կրակելն աղվեսները փախան, որովհետև  անզգույշ շարժումից թփերը խշխշացին:

Խլեզները Մթնաձորում մարդուց չեն փախչում:-Խլեզները Մթնաձորում մարդուց չեն փախչում , այլ վախենում են;

Վայրի անտառի պես էր անտառապահ Պանինը:-Վայրի անտառի պես էր անտառապահ Պանինը , որովհետև նա շատ բանիմաց էր;

Արջը ոռնոցով մի ոստյուն էլ արեց:-Արջը ոռնոցով մի ոստյուն էլ արեց,  որովհետև նա վիրավոր էր;

Մթնաձորում սկսվեց անհավասար մի կռիվ մարդու և գազանի միջև:-Մթնաձորում սկսվեց անհավասար մի կռիվ մարդու և գազանի միջև,  որովհետև մարդը կրակեց գազանի երեխուն;

Ջուրը բակի ջրհորից բերեք:-Ջուրը բակի ջրհորից բերեք , որպեսզի ջրենք ծաղիկները;

2.  Ըստ տրված կաղապարների՝  կազմի՛ր բարդ նախադասություններ:

Թեկուզ ես ջարդեցի քո ամանը, բայց դա պատճառ չէ, որ դու ինձնից նեղանաս ;

Այնուամենայնիվ ես շատ գեղեցիկ տեսք ունեմ այս զգեստով:

Թեպետ դու ինձ շատ դուր եկար,

սակայն նա շատ փնթի է:
Չնայած որ ես մոռացել եմ ջրել մեր բակի ծաղիկները,

բայց ես չեմ սիրում այս կոնֆետը և դու դա շատ հիանալի գիտես :

Թեև ես սիրում եմ միրգ ուտել ,թեև քաղցրավենիք եմ սիրում,

բայց և այնպես այսօր ես չեմ գնա դպրոց:

1. Տեքստը փոխադրի՛ր յոթ-ութ նախադասությամբ:
Առյուծը քնած էր: Մի մուկ եկավ ու բարձրացավ նրա մարմնին, սկսեց վազվզել նրա վրայով: Առյուծը զարթնեց ու բռնեց նրան:
Հենց այն է, ուզում էր խժռել, մուկը խնդրեց.
-Բա՛ց թող ինձ, ես քո լավության տակից դուրս կգամ:
Առյուծը քահ-քահ ծիծաղեց, թե մո՞ւկը պիտի իրեն լավություն անի: Բայց մկան ինքնավստահությունը դուր եկավ, ու նրան բաց թողեց: Այնպես պատահեց, որ մուկն իսկապես հատուցեց առյուծին՝ նրա կյանքը փրկելով:
Ամենահզորներն էլ կարող են փորձանքի հանդիպել: Մի օր առյուծն ընկավ որսորդների ճանկը: Նրանք առյուծին պարանով կապկպեցին ծառին: Առյուծը ցավից ու վիրավորանքից մռնչում էր: Նրա զարհուրելի ձայնն ամբողջ անտառը բռնել էր, բայց ո՞վ կմոտենար. բոլոր գազանները թաքնվել էին: Առյուծի ձայնն ընկավ մկան ականջը: Մուկը վազելով եկավ, կրծեց պարանն ու ազատեց նրան:
Երբ արդեն հեռու էին մարդկանցից, մուկն ասաց.
-Այն ժամանակ ծիծաղեցիր ինձ վրա և չհավատացիր ինձ, հիմա իմացի՛ր, որ մուկն էլ կարող է երախտահատույց լինել:                       

Առյուծի քնած ժամանակ մի մուկ գալիս է և սկսում վազվզել նրա մարմնի վրայով: Առյուծն արթնանում է և բռնում մկանը’ պատրաստվելով նրան խժռել: Այդ ժամանակ մուկը խնդրում է նրան, որպեսզի բաց թողնի իրեն, խոստանալով  որ նա մի օր կատարած լավության տակից դուրս կգա: Առյուծը ծիծաղում է, սակայն, քանի որ մկան ինքնավստահությունը դուր է գալիս իրեն, բաց է թողնում նրան:         Մի օր առյուծն ընկնում է որսորդների ճանկը: Որսորդներն առյուծին բռնում են և պարանով այնպես ուժեղ կապում ծառից, որ առյուծը ցավից և վիրավորանքներից սկսում է մռնչալ: Նրա մռնչոցը լսելով անտառի գազանները վախենում են մոտենալ և օգնել, սակայն, մուկը նույնպես լսելով առյուծի մռնչոցը, վազելով մոտենում է և պարանը կրծելով ազատում նրան:                                                             Այս համարձակ արարքով մուկը երախտահատույց է լինում առյուծին:

2. Այնպիսի պատմություն գրի՛ր, որ հետևյալ հետևությունն արվի:
Մարդուն ըստ իր արարքի են ճանաչում:

Մի օր պատուհանից դուրս նայելիս նկատեցի մի ծեր տատիկի, որը երկու ծանր պայուսակ բռնած, դժվարությամբ քայլելով դեպի իրենց տուն էր գնում: Ես որոշեցի մոտենամ և նրան օգնեմ: Արագ հագա կոշիկներս, աստիճաններով իջա,  մոտեցա այդ տատիկին և առաջարկեցի իմ օգնությունը: Ծեր տատիկը շատ ուրախացավ և համաձայնվեց: Ես վերցրեցի պայուսակները, և տատիկի ուղեկցությամբ տարա իր տուն: Նա շնորհակալություն հայտնեց, և ես հետ  վերադարձա։ Հետդարձի ճանապարհին ինձ հանդիպեց մեր հարևան պապիկը և ասաց.                                                               – – Ապրես աղջիկս, որ օգնեցիր այդ ծեր տատիկին: Դա քո կողմից կատարված լավ արարք էր: Այնուհետև ավելացրեց.              – Միշտ բարի արարքներ կգործես, որովհետև մարդուն ըստ իր արարքի են ճանաչում:

1. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու տալ  բայի օգնությամբ:

Օրինակ`  զանգել-զանգել տալ:
Հանձնել տալ, պատժել  տալ, ասել տալ, աղմկալ  տալ, պատասխանել տալ, զրուցել տալ, հայտնել տալ, աղալ տալ, բանալ տալ, տանելտալ:

2. Տրված բայերը  հնարավոր ձևերով պատճառակա՛ն դարձրու:
Օրինակ`
լսել- լսեցնել , լսել տալ:
Իմանալ, բարկանալ, տեսնել, զգալ:

Իմաց տալ, բարկացնել, տեսնել տալ, զգացնել

3. Ընդգծված պատճառական բայաձևերը փոխարինի՛ր հոմանիշներով:

Հասկացրեց տվեց, որ ինքն այլևս չի հավատում նրա խոսքին:
Հրեշին միայն իր հաստատակամությամբ ու համառությամբ հեռանալ տվեց այդ կողմերից:
Իմացրեց տվեց,  որ շուտով գալու է:

Զգալ տվեց, որ այլևս չի ուզում խոսել:
Վտանգի մասին բոլորին զգուշանալ տաեց, որ քաղաքից հեռու չգնան:

հասկացրեց, իմացրեց, զգալ տվեց, զգուշանալ տվեց

4. Սխալ կազմած պատճառական ձևերը դո՛ւրս  գրիր և ուղղի՛ր:

Վախեցնել տալ, խոսել տալ, բարկանալ տալ, համոզեցնել, ապրեցնել տալ, ներեցնել, փրկեցնել, նախանձել տալ, թվացնել, փայլեցնել, բանեցնել տալ, հայտարարել տալ, անել տալ, ցավեցնել տալ, ափսոսել տալ, սիրել տալ, մտածեցնել, ճանաչեցնել, պայթեցնել տալ, խնդրել տալ:

Վախեցնել տալ-վախեցնել, ապրեցնել տալ-ապրեցնել, ներեցնել-ներել տալ, փրկեցնել-փրկել տալ, բանեցնել տալ-բանեցնել, ցավացնել տալ-ցավացնել, պայթեցնել տալ-պայթեցնել

Աշխատանք դասարանում

1.  Ուշադրություն դարձրո՛ւ  տրված սահմանական, հրամայական, ըղձական, ենթադրական, հարկադրական  եղանակների բայերին և պատասխանի՛ր  հարցերին:

Ա. Կազմում եմ, հիանում ես: Կազմելու են, հիանալու եք: Կազմել ենք, հիացել է:  Կազմեց,  հիացանք:  Կազմում էիր,  հիանում էինք: Կազմել էի, հիանում էիր: Կազմելու էին, հիանալու էիր:-սահմանական

Բ. Կազմի՛ր, կազմեցե՛ք, հիացիր, հիացե՛ք,-հրամայական

Գ. Կազմեմ, հիանաս: Կազմեիր, հիանայինք:-ըղձական
Դ.Կկազմեմ, կհիանաս: Կկազմեիր, կհիանայինք:-ենթադրական
Ե. Պիտի կազմեմ, պիտի հիանաս: Պիտի կազմեիր, պիտի հիանայինք::-հարկադրակամ

Բայի ո՞ր եղանակը ներկա ժամանակ ունի:-սահմանական
Բայի ո՞ր եղանակն ընդմենը մեկ ժամանակ և մեկ դեմք ունի-հրամայական

Ո՞ր եղանակներն են կազմվում  ըղձականից, ինչպե՞ս են կազմվում:-եթադրական, հարկադրական
Ո՞ր եղանակն ունի ամենաշատ ձևերը:-սահմանական

2. Ընդգծված բայերի իմաստային տարբերությունը բացատրի՛ր:

Գտի՛ր, թե իմաստի տարբերությունն ի՞նչ ձևով է արտահայտվում:
 
Ա. Մեր պարտեզում վարդի թուփ է աճում:

-Բ.Մեր պարտեզում վարդի թուփ ենք աճեցնում:

Ա տարբերակում ինքն իրեն վարդի թուփ է աճոիմ, իսկ Բ տարբերակում մարդիկ էմ պտճառը
Ա. Ջերմասեր բազմաթիվ բույսեր ու կենդանիներ ոչնչացան ու անհետացան:

– Բ. Ցուրտը բազմաթիվ ջերմասեր բույսեր ոչնչացրեց ու անհետացրեց:

Ա տարբերբերակում բազմաթիվ բույսերը և կենդանիները ոչնչանում էն առանց պատճառ, իսկ բ տարբերակում պատճառը դա ցուրտն է

Ա. Գարնանը ձյունը հալվում է ու գոլորշիանում:- Բ. Գարնան արևը ձյունը հալեցնում ու գոլորշիացնում է:

3. . Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու ու փորձի՛ր բացատրել այդ անունը: Պատճառական դարձնող մասնիկն ընդգծի՛ր:

Օրինակ`
 խոսել-խոսեց նել, (խոսեց րի), վախենալ-վախեց նել (վախեց րի):
Վազել-վազեցնել, պարել-պարացնել, աշխատել-աշխատացնել, ուտել-ուտեցնել, կարմրել-կարմրեցնել, սովորել-սովորացնել, խմել-խմացնել, շփոթել-շփոթեցնել, լռել-լռեցնել, վստահել-վստահեցնել, հագենալ-հագեցնել, մոտենալ-մոտեցնել, մերձենալ-մերձեցնել:

4. Նախորդ վարժության՝ պատճառական դարձրած բայերով բառակապակցություններ կազմիր` ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցին պատասխանող բառեր ավելացնելով:

երեխաներին վազեցնել, տիկնիկին պարացնել, բանվորին աշխատացնել, երեխային ուտեցնել, նկարի վրայի վարդերին կարմրացնել, աշակերտին սովորեցնել, կենղանում խմեցնել, անծանոթին  շփոթեցնել, մանկապարտեզի երեխամերին լռեցնել, իմ ամեկա լավ ընկերուհուն վստահեցնել, հաց ու պանրով հագեցնել, հեռախոսը մոտեցնելականջին։