Հիմնական հարցեր
- Նկարագրեք Հայաստանի առաջին հանրապետության ստեղծման պայմանները։
- Ի՞նչ ներքին խնդիրների առաջ կանգնեց նորաստեղծ պետությունը։
Կայուն պետական համակարգ և անվտանգության ապահովում չկային, ինչի հետևանքով կառավարման գործընթացը դժվարանում էր։
- Ինչպիսի՞ն էր քաղաքական ուժերի դերը հանրապետության ներքին կյանքում։
Քաղաքական ուժերը կարևոր դեր էին խաղում հանրապետության ներքին կյանքում՝ մասնակցելով պետական կառավարման, օրենսդրական գործունեության և հասարակական կյանքի կազմակերպմանը։ Նրանք ձևավորում էին կառավարությունը, ներկայացված էին խորհրդարանում և մասնակցում էին երկրի ներքին քաղաքականության որոշումների ընդունմանը։ Քաղաքական ուժերի միջև եղած տարաձայնությունները երբեմն դժվարացնում էին արդյունավետ կառավարումը, սակայն միաժամանակ նպաստում էին քաղաքական բազմակարծության ձևավորմանը և պետական կյանքի զարգացմանը։- Ինչպե՞ս էր արտահայտվում սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամը։
Սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամը արտահայտվում էր արտադրության անկմամբ, աշխատատեղերի կրճատմամբ և գործազրկության աճով։ Բնակչության մեծ մասը ապրում էր աղքատ պայմաններում, դժվարությամբ էր ապահովում սննդի և առաջին անհրաժեշտության ապրանքների պահանջարկը։ Տնտեսության անկումը ուղեկցվում էր գնաճով, ֆինանսական դժվարություններով և սոցիալական լարվածության աճով, ինչը բացասաբար էր անդրադառնում հանրապետության ներքին կյանքի վրա։
2․ Համեմատական վարժություններ
- Համեմատեք Հայաստանի առաջին հանրապետության ներքին վիճակը և Կիլիկյան Հայաստանի ներքին քաղաքականությունը։
Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը և Կիլիկյան Հայաստանը ներքին վիճակի և քաղաքականության առումով էականորեն տարբերվում էին միմյանցից։ Առաջին Հանրապետությունը ձևավորվել էր ծանր պատմական պայմաններում և կանգնած էր լուրջ սոցիալ-տնտեսական ու քաղաքական խնդիրների առաջ․ պատերազմների, գաղթի և սովի հետևանքով երկիրը գտնվում էր ճգնաժամի մեջ, իսկ նորաստեղծ պետական կառույցները դեռ ամբողջությամբ չէին կայացել։ Քաղաքական կյանքը բազմակուսակցական էր, սակայն ներքին տարաձայնությունները հաճախ խանգարում էին արդյունավետ կառավարմանը։ Ի հակադրություն՝ Կիլիկյան Հայաստանը ուներ ավելի կայուն և կազմակերպված ներքին քաղաքական համակարգ․ այստեղ գործում էր կենտրոնացված իշխանություն, ձևավորված էին պետական կառավարման մարմինները, զարգացած էին առևտուրը և քաղաքային կյանքը։ Ներքին քաղաքականությունը ուղղված էր երկրի ամրապնդմանը և կայուն զարգացմանը։ Այսպիսով, եթե Առաջին Հանրապետությունը պայքարում էր գոյատևման և պետականության պահպանման համար, ապա Կիլիկյան Հայաստանը համեմատաբար կայուն ներքին քաղաքականությամբ կարողանում էր ապահովել երկրի բնականոն զարգացումը։- Ներկայացրեք տարբերությունները՝ ինչպիսի խնդիրներ ուներ նորաստեղծ հանրապետությունը, որոնք չուներ միջնադարյան հայկական պետությունը։
Նորաստեղծ Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը ձևավորվել էր ծայրահեղ ծանր պայմաններում և բախվում էր այնպիսի խնդիրների, որոնք բնորոշ չէին միջնադարյան հայկական պետություններին։ Հանրապետությունը չուներ կայացած պետական կառավարման համակարգ, փորձառու վարչական կադրեր և բավարար նյութական միջոցներ, մինչդեռ միջնադարյան հայկական պետությունները, այդ թվում՝ Կիլիկյան Հայաստանը, ունեցել էին ձևավորված իշխանական կառուցվածք և կառավարման ավանդույթներ։ Առաջին Հանրապետությունը կանգնած էր սուր սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամի առաջ՝ պայմանավորված պատերազմներով, զանգվածային գաղթով, սովով և հիվանդություններով, մինչդեռ միջնադարյան հայկական պետություններում նման համատարած սոցիալական աղետներ պետական ստեղծման պահին չկային։ Բացի այդ, նորաստեղծ հանրապետությունը ստիպված էր միաժամանակ լուծել անվտանգության, սահմանների պաշտպանության և ներքին քաղաքական կայունության խնդիրներ՝ արտաքին և ներքին վտանգների պայմաններում, իսկ միջնադարյան հայկական պետություններն այդ խնդիրներին բախվել էին ավելի աստիճանաբար՝ կայացած պետականության պայմաններում։ Այսպիսով, նորաստեղծ հանրապետության հիմնական դժվարությունը պետականության զրոյից կառուցումն էր ճգնաժամային իրավիճակում, ինչը միջնադարյան հայկական պետություններին բնորոշ չէր։
3․ Քարտեզային աշխատանք
- Քարտեզի վրա նշեք Հայաստանի առաջին հանրապետության սահմանները։
- Նշեք այն տարածքները, որտեղ ներքին հակասությունները առավել սուր էին։
4․ Աղբյուրային վերլուծություն
- Կարդացեք դասագրքում բերված փաստաթղթերը (օրինակ՝ կառավարության որոշումներ, մամուլի հրապարակումներ) և վերլուծեք՝ ինչ խնդիրներ են արտացոլում դրանք։
- Գրեք կարճ մեկնաբանություն՝ ինչպե՞ս են այդ փաստաթղթերը ցույց տալիս հանրապետության ներքին վիճակը։
Դասագրքում բերված փաստաթղթերը ցույց են տալիս սննդի պակասը, ֆինանսական դժվարությունները, կարգուկանոնի խնդիրները և կառավարության ջանքերը՝ ճգնաժամը հաղթահարելու համար։ Դրանք վկայում են, որ հանրապետության ներքին վիճակը ծանր էր, բայց միաժամանակ կար պետականությունը պահպանելու կամք։
5․ Խմբային քննարկում
- Խմբերով քննարկեք․ եթե դուք լինեիք Հայաստանի առաջին հանրապետության ղեկավարները, ինչպիսի քայլեր կձեռնարկեիք ներքին ճգնաժամը հաղթահարելու համար։
- Ներկայացրեք ձեր առաջարկները որպես «կառավարության ծրագիր»։
6․ Ստեղծագործական առաջադրանք
- Գրեք օրագիր կամ նամակ՝ իբրև 1918-1920 թթ․ ապրող երիտասարդ, որտեղ արտացոլված են ձեր մտահոգությունները և հույսերը։
«Այս օրերին դժվար է ապրել, բայց մենք հավատում ենք, որ մեր փոքրիկ պետությունը կդիմանա։ Թեպետ սով կա և աշխատանք չկա, անկախությունը մեզ հույս է տալիս ապագայի հանդեպ»։- Պատկերացրեք, որ դուք լրագրող եք այդ տարիներին․ կազմեք կարճ հոդված հանրապետության ներքին վիճակի մասին։
7․ Ներքին կայունությանը սպառնացող վտանգներ
- Վերլուծեք, թե ինչու էին թուրք-թաթարական խռովությունները վտանգավոր Հայաստանի առաջին հանրապետության համար։
Թուրք-թաթարական խռովությունները վտանգավոր էին, քանի որ թուլացնում էին պետության ներսի անվտանգությունը։
1920 թ․ մայիսյան ապստամբությունը խորացրեց ներքին ճգնաժամը և թուլացրեց պետական իշխանությունը։
Սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամը խանգարում էր բանակի, կառավարման և հասարակական կայունության ամրապնդմանը։- Քննարկեք՝ ինչ հետևանքներ ունեցավ 1920 թ․ մայիսյան ապստամբությունը։
- Ներկայացրեք, թե ինչպես էր սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամը խանգարում պետության կայունությանը։
8․ Մշակութային կյանք
- Ներկայացրեք, թե ինչ դեր ուներ մշակութային կյանքը հանրապետության գոյատևման համար։
Մշակութային կյանքը կարևոր դեր ուներ ազգային ոգու պահպանման գործում։ Դպրոցները, թատրոնը և մամուլը նպաստում էին ազգային ինքնագիտակցության ամրապնդմանը։- Վերլուծեք՝ ինչպե՞ս էին թատրոնը, դպրոցները և մամուլը պահպանում ազգային ոգին։
- Գրեք կարճ էսսե՝ «Մշակութային դիմադրությունը որպես ազգային ինքնության պահպանման միջոց»։
Կարճ էսսե
Մշակութային դիմադրությունը օգնեց հայ ժողովրդին պահպանել ազգային ինքնությունը նույնիսկ ամենածանր պայմաններում՝ դառնալով հոգևոր ուժի աղբյուր։
9․ Վերլուծական էսսե
- «Հայաստանի առաջին հանրապետության ներքին խնդիրները՝ որպես պետականության կայացման փորձ» թեմայով գրեք կարճ էսսե։
- Ներկայացրեք, թե ինչ դասեր կարող ենք քաղել այդ շրջանից։
Դալլաքյան Մարիամ👼 